نڤیسین: چەکدار سەعدی یوسڤ
زانکویا جیهان-دهۆک/ بەشێ یاسا
بابەتێ گرێبەستا هەڤسەرگێری و داخازی رازامەندی گریبەستا هەڤسەرگێری ل هەرێما کوردستانی ل دویڤ یاسایا بارێ کەسایەتیا عێراقی دگەل هندی کو پەرلەمانێ هەرێما کوردستانێ ئەڤ یاسایە یا راستڤەکری ل سالا ٢٠٠٨ یاسایا ژمارە ١٥ تا رادەیەکێ زۆر ئینا هەڤژینا دووێ ل هەرێما کوردستانێ یا قەدەغە کری بەلی د هندەک باردوخاندا ماف یێ دایە زەلامی کو پتر ژ هەڤژینەکێ هەبیت ئەوی ژی ب هەبوونا مەرج و ئەگەرێن زۆر زەحمەت ژبلی وان باردوخا ئەوێن یاسایی دیارکرنە بۆ چ زەلامەکی نینە پتر ژ هەڤژینەکێ هەبیت!
ل گور یاسایا راستڤەکری بۆ چ زەلاما نینە زێدەیر ژ هەڤژینەکێ بینن ژبلی ڤان حالەتا؛ ئەگەر هەڤژینا ئێکئ نەخوش بیت یان نەزۆک بیت و زەلامی شیانێن داری یێن خورت هەبن هەردیسان زەلام دڤێت سوزنامەکی ل جهی تایبەت ل سەر خۆ بنڤیسیت کو یێ دادپەروەر بیت دناڤبەرا هەڤژینێن خۆ دا و ژبلی ڤان مەرجان ژی هەر دڤێت هەڤژینا ئێکێ یا رازی بیت بەرامبەر دادگەهێ ب هیچ ترس و دوو دلی رازامەندییا خۆ دیاربکەت هەتا ئەگەر هەمی مەرج هەبن ژی ئەگەر هەڤژینا ئێکی رازی نەبیت هێشتا زەلام نەشێت هەڤژینا دووێ ب ئینیت.
بەلێ ئەگەر هات و ژ دەرڤەی دادگەهێ زەلامەکی هەڤژینا دووێ ئینا و گریبەستا دەرکی کر هێشتا ژی نەشێت ل دادگەهێن هەرێما کوردستانێ داخازا پەسەندکرنا ئەوێ گریبەستێ بکەت، ژبەر کو ل گور یاسایا راستڤەکری مارەکرنا هەڤژینا دووێ ژ دەرڤەی دادگەهێ تاوانە و دێ پەرێن لێکولینی ل سەر وان ژن و زەلاما هێنەڤەکرن و دێ هێنە سزادان. د هەمان یاسایێ دا دێ برگەیا پێنج ماددا حەفت کو سزا پێکدهێت ژ دەستەسەرکرنا وان دناڤبەرا سێ تا پێنج سالان بهێنە زیندانکرن.
ل ڤێرە پرسیارا ئەوە، ئەرێ ئەڤ رێژا زۆر یا فرە ژنیێ چەوان دهێتەکرن و ل کیژ دادگەهێ دهێتە ئەنجامدان و بۆ چ یاسایا راستڤەکری یا هەرێمێ کار پێ ناهێتەکرن؟
بەشێ هەرە زۆر ئەوێن هەڤژینا دووێ مارە دکەن بۆ ئەنجامدانا پرۆسێسێ بەرێ خۆ ددەنە دادگەهێن ژ دەرڤەی دەستهەلاتا ئەنجومەنیا دادوەری یا هەرێما کوردستانێ ب ئەڤی شێوازی:
ئێک چیدبیت ل هەرێمێ و ژ دەرڤەی دادگەهێ کەسەک هەڤژینا دووێ بینیت ب ئامادەکرنا دوو دیدەڤانان ل دادگەهێن عێراقێ گرێبەستا هەڤژینیێ بکەتە یاسایی ب رێکا داخازا (هەڤسەرگیرییا دەرەکی) خۆ ژ هەمی ترس و دوو دلی رزگار بکەت. بێ گومان ئەڤ رێکە ب ریکا وەکیلی (بریکاردەر) ژی دشێت بهێتە ئەنجامدان.
ل ڤێرە راستە ل دیڤ یاسا عێراقی ژی مارەکرنا ژ دەرڤەی دادگەهی تاوانە بەلی سزای وێ تاوانی ب غرامەیەکا زۆرا کێم ب دویماهیک دهێت یان ژی راگرتنا سزایی (ایقاف تنفیذ) بۆ زەلامی یان ژی ب شێوەیەکێ گشتی ل ئاستی واقعی دا ژ ئەگەر هەبوونا ڕەوتێن زێدە دناڤ عیراقێدا دۆسیێن ئینانا هەڤژینا دووێ دهێتە گرتن یان ژی ئاسنکاری یاسایی و نەیاسایی بۆ دکەن بۆ داخستنا وان دۆسییان،
دوووم: چێدبیت وەک هەر گریبەستەکا دی ئاسایی گریبەستا هەڤژینی ئەنجام بدەن ل داداگەهێن عێراقێ ژبەرکو چ مەرجێم زەحمەت ئەگەرێن شرعی نین کو بو ئینان هەڤژینا دووی ب تنێ مەرج ئەون کو یاسایا عیراقێ یا دانایی و زەلام دشێت ژ هەڤژینکێ پتر هەبیت مەرج ژی هەبوونا پێدڤی ب هەڤژینا دووێ بەرقرارکرنا یەکسانیێ دناڤبەرا وان دا.
هەر ژبەر ئەڤی ئاسنکارییی خەلکن هەرێما کوردستانی بەرەڤ دادگەهین عێراقی دجین ل دادگەهین دەڤەرێن ئاریشە لسەر هەین دەرڤەرین ماددی ١٤٠ و ئەڤە چەند ژی یا بوی ئەگەری قەرەبالغەکا زۆر لسەر دادگەهین وان دەڤەرا و بابەتی فرە ژنی یی مایە هەلویستی هەریمی ب ئەڤی شێوەی ل کوردستانی هیچ سکالەک لسەر تە ناهیت تومار کرن و ئەگەر هاتە تومار کرن ژی ئەنجام هەر داخستنە ژبەرکو ل دیڤ یاسایی چ کەس لسەر ئیک تاوان دوو جارا ناهئت سزادان و هیچ دامودەزگەهین حکومەتا و دادگەهین هەریمی ژی نەشهن کار ب بریار و حکومئ دادگەهین عیراقی نەکەن ژبەرکو کاری وان کارەکی دەستوریە. سەرەرای هەبوونا مەرجن زەحمەت لی خەلکی کوردستانی ل گور یاسایا عێراقی هەڤژینا دووی مارە دکەن و دبنە خودان گریبەستەکا یاسایی و بو کەسی نینە لیپچینی دگەل دا بکەت ئەڤی چەندی ژی یا وەل یاسای هەرێمی کری هێزا خو یا راستەقینە ژ دەست بدەت و ب تنی یا بویە رێک کو کەسەک ژیانا هەڤسەرگێری پیک بهیتنت ژبەرکوو نەشیایە بابەتی هەبوونا فرە ژنی ب درستی ئێک لا بکەت.
د نوکەدا تشتەکێ دێ هەیە کو ژن دناڤ گریبەستا هەڤژیژینیێ دا مەرجەکی دانن، کو نابیت ل ئایندەی زەلام هەڤژینا دووێ مارە بکەت لێ د درستیدا ئەڤی مەرجی هیچ هێزا خو نینە و زەلام ل ئایندەی دشێت هەڤژینا دوویێ مارەبکەت ل دادگەهێن عێراقێ و ئەڤ مەرجە ب تنێ دبیت رێکەک کو ژن داخازا بەردانێ بکەت ژبەر کو زەلام پێکری ب ئەوێ گریبەستێ نەکرییە و ب وان مەرجا ئەوێن دناڤ گریبەستێدا هاتین.
