ایمان احمد عبوش محمد
Post-Traumatic Stress Disorder
گەلەک یاب ب ئازارە ئەو دەمێ توو تووشی (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD) ببی. ئەڤە جورەکێ نەخۆشی یێ دەروونیە کو پشتى روودانەکا ترسناک، وەک شەڕ، کارەساتا سرووشتی، یان توندوتیژی روودەدەت. نیشانێن وێ دێ هندەک جاران د گەل تەدا بەردەوام بن، وەک خەونێن ترسناک، بیرهاتنێن نەخۆش، ترس و دڵەڕاوکێ. چارەسەریێن سرووشتی: ئارامبوون: هەول بدە خو ئارام بکەی ب رێکا وەرزشێ، یۆگا، یان گوهداریا موزیکێ. پشتیڤانیا جڤاکی: قسە بکە دگەل کەسێن کو توو باوەر دکەی و هەستێن خو بێژە. خوارنا ساخلەم: خوارنا ساخلەم و رێکوپێک بخۆ. خەو: هەول بدە خەوەکێ باش بکەی. دەرمان: ئەگەر ئەڤە یێن ل سەرى تە ئارام نەکەن، دێ هندەک دەرمان هێنە بکارئینان بۆ چارەسەریا نیشانێن (PTSD): Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs) (ئێس ئێس ئار ئای ئێس) وەکو (Sertraline) (سێرتڕالین) یان (Paroxetine) (پارۆکسیتین). ئەڤە دێ هاریکار بن بۆ کێمکرنا دڵەڕاوکێ و خەمۆکیێ. Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitors (SNRIs) (ئێس ئێن ئار ئای ئێس) وەکو (Venlafaxine) (ڤێنلافاکسین). Prazosin (پرازۆسین): بۆ خەونێن ترسناک دهێتە بکارئینان. گرنگ: هەر دەرمانەکێ بکار نەئینە بێی راوێژکرن دگەل پزیشکێ خو. پزیشک دێ باشترین دەرمان و دۆز دیار کەت بۆ تە. کەی بچیە لایێ پزیشکی؟ ئەگەر نیشانێن تە گەلەک توند بن و کاریگەریێ ل سەر ژیانا تە بکەن، یان ئەگەر تە بیرووباوەرێن خوەکوژیێ هەبن، دەستبەجێ بچۆ لایێ پزیشکی. ئەڤ پێشنیارە جێگر نینن بۆ راوێژکرنا پزیشکی. پێدڤیە هەردەم راوێژێ ب پزیشکێ خۆ بکەی
نەخۆشی فشارا دەروونی یا پشتی دەڤێ ڕوودانا (PTSD) حالەتەکا ساخلەمی یا دەروونی یە کو دشێت پشتی کو کەسەک تووشی ڕوودانەکا زیان بەخش ببیت یان شاهد بیت، وەکی شەڕکرن، کارەساتا سروشتی، ڕوودانا سەخت، دەستدرێژیا سێکسی، یان بارودۆخێن دی یێن مەترسیدار بۆ سەر ژیانێ.
نیشانێن سەرەکی.
نیشانێن PTSD ل چار گروپێن سەرەکی دا گرۆپ دکەن.
دەستێڤەدان.
فلاشباک، کابوس، یان بیرئینانێن دەستێ وەر دانکار ل سەر مەترسیێ.
دوورکەفتن ژ.
دوورکەفتن ژ وان جهێن، کەسێن، یان چالاکیێن کو کەس مەترسی داڕ دئینیت بیرێ.
گوهۆڕینێن نەرێنی ل بارێ دەروونی و بیرکرنێ دا.
هەستکرن ب تاوانباری، بێ هیڤی، کێشێن بیروەرێ، یان ژ کەسێن دی دیرکەڤن.
گوهۆڕین ل کاردانڤێن جەستەیی و سۆزدارییان. ١.
ب ساناهی تووشی مەندەهوشی، هەستکرن ب گرژی، کێشێن نڤستنێ، یان تەقینێن توڕەیێ.
ئەگەرێن مەترسیێ.
تاقیکرنا مەترسیەکا توند یان درێژخایەن
مێژویا نەخۆشیێن دەروونی
نەنەبوونا پشتەڤانیێ پشتی چالاکیێ
دووبارە بەرکەفتنا ڕوودانێن زەبربەخش (بۆ نموونە، سەربازی، وەڵامدەرا ئێکێ)
دەستنیشانکرن و چارەسەرکرن.
دەستنیشانکرن ب چاڤپێکەفتنێن کلینیکی و هەلسەنگاندنا ستاندارد ژ لایێ پیشەیێن ساخلەمی یا دەروونی.
بژاردێن چارەسەرکرنێ ئەڤەنە.
چارەسەریا دەروونی (ب تایبەت چارەسەریا ڕەفتاری یا مەعریفی – CBT و بێهەستکرن و دووبارە پرۆسەکرنا لڤینا چاڤا – EMDR)
دەرمان (وەک SSRI. سیرترالین، پارۆکسیتین)
گرۆپێن پشتەڤانیێ و ستراتیژیێن چاڤدێریا خۆ
