ئـــامادەكرن: ايمان احمد عبوش محمد
تێکچوونا هەلکێشانا موییان
أضطراب نتف الأشعار Trichotillomania (Hair-Pulling Disorder)
تێكچوونەکا دەروونی یە پێكھاتیە ژ هەلکێشانا مویان ب شێوەکێ بەردەوام هەتا کو پرچ دوەریێت یان ژی نەمینیت، و رەفتارەکە ژ بوو بەرسڤدانا حەزەکێ لدەمێ هزرکرنێ یان مژویل بوونێ ،کو هەست بخوشیێ دکەت لدەمێ کو وێ رەفتارێ ئەنجام ددەت.زووربەیا جاران ئەو کەسێ ئەڤێ ڕەفتارێ ئەنجام دەت پەشیمانی لدەف پەیدا دبیت، و زووربەیا جاران کەسێ ئەڤێ ئەڤێ رەفتارێ ئەنجام ددەت ژبوو کێمکرنا گڤاشتن یان سترێسا دەروونی ،ئەڤ ڕەفتارە دبیت یا هەستپێکری بیت یان هە ستپێنەکری بیتن(محمد،٢٠٢٣).
فــــــاكـــتەرێن تێكچوونێ:
1_فاكتەرێن دەروونی
2_فاكتەرێن ژینگەھێ
3_فاكتەرێن بایلوژی
ڕێژا بەربەلافبوونێ:کارتێکرن ب ڕێژا (0.6) ٪هەتا 3.6))٪ کەسێن پێگەهشتی توش دبنێ و ب ڕێژا (11,3)٪ کەسێن کو دچنە کولیژێ دگرن ،ڕێژا توشبوونا رەگە زێ مێ پترە ژ ڕەگەزێ نێر و دژیێ (٤-٥)دا توش دبنێ (محمد،
٢٠١٣).
پیڤەرێن دەستنیشانکرنێ
1__ ئەو کەسێن بشێوەکێ بەردەوام میێن خۆ دهلکێشیت و دبیتە ئەگەرێ نەمانا مییان ل وی جهێ ئەوێ ژێ دهەلکێشیت .
2_ ئەوکەسێن بەردەوام بزاڤێ دکەت دا کو رەفتارا هەلکێشانا مویان کێم بکەت .
3_هەلکێشانا مویان دبیتە ئەگەرێ فشارەکێ کو ژلایێ کلینیکی ڤە گرنگیا خوهەبیت. یان ژی ببیتە ئەگەرێ لاوازیا لایەنێن جڤاکی، پیشەیی، یان هەر لایەنەكێ کاری یێ گرنگ لدەف کەسی .
4_دڤێت ئەف تێکچوونە ژدەرئەنجامێ حالەتەکێ دی یێ پزیشکی بیت (بۆ نموونە، حالەتەکێ گرێدایی ب نەخوشیەکا چەرمی ڤە -Dermatological condition).
5_ئەڤ تێکچوونە باشتر نەهێتە شروڤەکرن ب نیشانێن تێکچوونەکا دی یا دەروونی (بۆ نموونە ،دەمێ کەس بزاڤێن باشترکرنا کێماسی و کرێتیێن سەروبەرێ خۆ دکەت د تێکچوونا کرێت دیتنا لەشی دا) (عه بدوللا، موحەمەد، ٢٠٢٣).
هەلسەنگاندنا ئەڤێ تێکچوونێ
1 • TIS
2 • TLCQ
3 • MGH-HPS
4 • HQB
5 • CGI-TTM
هەفپشکیا ئەڤێ تێکچوونێ دگەل تێکچوونێن دی
1_کەسایەتیا بۆردرلاین(الشخصية الحدية)
2_تێکچوونێن قەلەقێ(اضطرابات القلق).
3_تێکچوونێن خەموکیێ (اضطرابات الاكتئاب).
4_تێكچوونا كێم ھشیاریێ و لڤینا زێدە،اضطراب نقس الانتباه ADHD
فرط الحركة
چارەسەرییا ئەڤێ تێکچوونێ
1__چارەسەری ب رێکاCBT
ڕاهێنانکرن لسەر هشیارکرنێ
کونترولکرنا هاندەر
خو ئاگەهدارکرن(التنبيه الذاتي)
ڕاهێنانکرن ل سەر بەرسڤدانێن جهگرتی
2__.چارەسەری برێکا دەرمانانSSRIs
فلوکستینprozac، سیرترالینzoloft،بارو وکسیتینpaxil.
المراجع العربية:
الخواص،هدی حسن رأفت (٢٠٢٤)، برنامج ارشادي قائم علی القبول والالتزام لخفض اضطراب نتف الشعر و تحسين استراتيجيات التعامل مع الضغوط لدى عينة من طالبات الجامعة،مجلة الارشاد النفسي.
محمد، سماح صالح محمود (٢٠٢٣)، فعاليات العلاج السلوكي الكامل في علاج هوس نتف الشعر لدی طالبات الجامعية، مجلة كلية التربية.
حسن، أحمد عبدلله (٢٠١٠)، اضطراب السلوك القهري الأسباب و العلاج، مصر-القاهرة.
ژێدەرێن کوردی:
یەکینەیا نوژداریا دەروونی یا ئەمریکی (APA)، (DSM-5)، وەرگێران؛کوڤان ئەحمەد عەبدوللا و عەلی عەبدولقادر محمد ، چاپا ئێکێ ، چاپخانا کوردمان، دهوک-کوردستان.
المراجع باللغة الإنجليزية:
Casati, J. (2010). Understanding the complexities of trichotillomania: Women’s recollections of the road to discovering trichotillomania and the journey that followed (Doctoral dissertation, University of Toronto, Department of Adult Education and Counselling Psychology). ProQuest Dissertations Publishing.
Murphy, Y. E. (2016). The impact of pulling styles on family functioning among adolescents with trichotillomania (hair pulling disorder) (Master’s thesis, Kent State University). ProQuest Dissertations Publishing.
