سیداد سەردار صالح
زانکویا جیهان-دهۆک
زانستێن کۆمپیۆتەری
١- هەڤاڵێ راست و دروست کیە ؟
٢- هەمی کەس ژ هەژی هەڤاڵینیێ نە ؟
٣- کاریگەریا هەڤاڵی لسەر ژیانا مروڤی.
٤- هەلبژارتنا هەڤاڵی.
٥- ئەرێ مە هەڤالەک هەیە هەمی تشتا دمروڤی بگەهبت و بزانیت چ ددلێ مەدا هەیە ؟
دەستپێک:
من ب فەردیت ئەز باس ل ڤی بابەتێ گرنک بکەم و هەمی راستیان بینینە هەبوونێ و باس ل هندەک کاودانێن خوش و نەخوش و ب مفا بکەم دەربارەی هەڤاڵینیێ.
١- هەڤاڵێ راست و دروست کیە ؟
هەڤاڵێ راست و دروست ئەو کەسەیە یێ کوو ژدلوو جان ئەم باس لێ دکەین یێ کوو بگەرماتیەکا مەزن دەست پاڤێینە بابەتێ وی، هەڤاڵێ راست و دروست ئەو کەسەیە یێ کوو خووشی و نەخوشیاندا دەستێ تە بگریت و ل هەمبەری تە ب راوستیت و بێژیتەتە: فلان کار یان فلان تشت یێ خەلەتە و ب هەمی شیانێن خوو و وێرەکیا خوو ڕێگریێ ل تە بکەت. مەزن دبێژن (هەرە دگەل وی کەسی ئانکوو هەڤاڵی یێ تە بگرینیت نە یێ تە بکەنینیت) مەرەم ژێ چیە ب کورتی: ئانکوو هەڤاڵی ئاموژگاریا بیت و ڕێگرێ خەلەتیا بیت و هەردەم باس ل چاکی و راستیا ژیانێ بووتە بکەت و نە کوو بەس تە بکەنینیت.
٢-هەمی کەس ژ هەژی هەڤاڵینیێ نە؟
بێگومان د بارودوخێ نوکەدا وەکی ئەم دبینین هەمی کەس نە ژ هەژی هەڤاڵینیێ نە چونکی گەلەک کەس ژ بوو بەرژەوەندیێن خوویێن تایبەت دێ خوو نیزیکی تەکەن و خوو هووسا دیارکەن هەڤاڵێن باشن لێ ل دوماهیێ رویێ وان یێ راستەقینە دیار دبیت. ژ باشترین نیعمەتانە خودێ بدەتە مروڤی ئەوژی هنارتنا هەڤالەکێ راستوو دروست بوو ناف ژیانا مروڤی. ژخودێ دخازم چ کەس بێ بەهر نەبن ژ ڤان جورە هەڤاڵان.
٣-کاریگەریا هەڤاڵی لسەر ژیانا مروڤی.
فێربووم کوو هەڤاڵ دشێت کاریگەریەکا مەزن بێخینە سەر ژیانا من، فێربووم کوو هەڤاڵ دشێت بەرێ من بدەتە هەر خەلەتیەکێ لێ ئەز هەمی گاڤا دبێژم مروڤ دگەهیتە ژیەکی کوو خرابی و باشیێ دزانیت و دبێژیت ئەو وەختەک بوو کوو هەڤاڵی بەرێ من ددا فلان تشتی و فلانی و…..هتد. و دهەمان دەمدا دشێت ب ئاخفتنو پەیڤێن خوو یێن جوان و دلڤەکەر کاریگەریێ ل سەر مروڤی بکەت و هەتا وی رادەی مروف بخوو د ناخێ خوودا دێ بێژیت: ب پشتراستیڤە هەفاڵێ من راست دبێژیت و یا راستوو دروست دناف جڤاکی دا ئەڤەیە. ئاها لڤێرێ مە باش زانی کاریگەریا باش و یا خراب ژی یا هەی دەربارەی هەڤالی.
٤-هەلبژارتنا هەڤاڵی.
نە هەرکەسێ بەردەوان دگەل تەبیت هەڤاڵێ راستو دروستە، نە ب هنارتنا دیاریان و ب دانا هەر تشتەکی ئەو دێ بیتە هەلبژارتنا هەڤاڵی. هوزانڤانێ ب ناڤودەنگ یێ بریتانی ئەڵفرد لاورد تینیسان دبێژین
(هەڤاڵێ دروست ئەو کەسەیە یێ کوو ب دلێ تە بکەت بێی کوو قازانجەکی بدەستڤەبینیت). ئەو کەسێ بەس دخوشیاندا پەیدا دبیت نە هەڤاڵە یا پێتڤیە هەڤاڵ وەکی ستێران بن و د شەڤێن تاریدا دیار ببن.
٥- ئەرێ مە هەڤاڵەک هەیە هەمی تشتان دمروڤی بگەهیت و بزانیت چ ددلێ مەداهەیە؟
هندەک مرۆڤێن گەلەک ب بەخت، هەڤالەک یانژی کەسەک خوشتڤی یێ هەی دشێت دلێ خوو بوو هین بکەت و وێ بێژیتێ یا کەس ژبلی وی تێنەگەهیت چەند هەستەکێ خووشە چەند کەسەکێ ب بهایە د ژیانا مرۆڤیدا، و هندەک جاران بتنێ توو دێ پیچەک بابەتی بوو بێژی ئەو دێ یا دی تمام کەت مروڤ هند کەیفخووش دبیت حەزدکەت وی ب هەبێزەکێ بگریت هەر وەکی وی کەسێ دایکا خووە ب ساڵان نەدیتی و دچیتە هەمبێزا وێ، هەروەکی جلال الدین محمد بلخی کوو بەرنیاس ب (مەولانا) دبێژیت: (( ئەگەر توو یێ بەختەوەربی، هەڤاڵەکی بدەست خووڤە بینە کوو هەڕ تشتی بوو بێژی بێی کوو بترسی و شەرم بکەی)).
دوماهیک: مەبەستا من بڤێ گووتارێ ئەوە: هەڤەڵێ تە دشێت گەلەک هاریکاریا تەبکەت ئەڤجا تێبگەهە و بزانە دێ توو چەوا هەلبژێری، دا یا چەوا بیت ئەگەر بتنێ باین و هەمی تشت مە هێلابانە ددلێ خوودا دا چ چێبیت ئەرێ دێ یێ ئارامبم و دلخووش بم ئەگەر وەبکەم؟
