نفیسن. خالد مسلم سلێمان
ڤشار ئانکۆ گڕژی و وژانەکا دەوونی یا دژۆار، پرانییا خەلکێ توش دبنێ، دبت کەسەکێ سادە فشارێ یان ماندییوونا زێدە ژ ئالیێ فشار ییێ و گڕژییێ دەست نیشان بکت و هەر وەکو هێزەکا دەرەکی یان نەشرین یان کارڤەدانا هەلچوونا.
ل دووڤ فەرهەنگا ئۆکسفورد پەیڤا ڤشار بڤی شێوەی هاتییە پێناسەکرن: کاودانەکە ژ کاودانێن لاوازییا هێزا لەشی یان ئەقلی یە، و ب زمانێ نوژداریێ فشار دهێتە نیاسین ب تێکچوونا لەشی دبت ببتە ئەگەرێ گڤاشتنا پیشەیی یان کارکرنا زێدەیە یان یا گەلەك کێم ،دیسان گڤاشتنا دەمی ژڤانێن ،دووماهییێ وەستییانا لەشی ژبەر ژینگەها کاری زێدەهییا گەشتا بۆ ماوەیێ گەلەک دەمژمێران نەچارییا سەرەدەرییێ دگەل وان گورانکاریێن د کاری دبنە ئەگەر.
فشار نە بتنێ ب مرۆفێن دانعەمر و ڤئراگەهشتی ڤە گرێداینە دبت زارۆک ژی ب ئاوایەکی کێم یان گەلەک ژ کارتێکرنا فشارێ زەرەر مەند بنالن.
ب راستی جارەسەرییا فشارێن زاڕۆکا ب زحمەتترن ژ ژبەرۆو ئەو نەشێن وەك مەزنا هزار خوە تێدا بکن وب هەمان ڕێکێ بەرهنگارییا وێ بکن.
تیۆرا شروڤەکرنا** دەروونى دبینت کو هەبوونا سەربۆرێن بەرێ نوکە ل دەڤ تاکە کەسان، مێشکێ ناڤخوەیی هەر ژ ئێکەمین سالێن ژیانێ وان سەر بۆرا د هەلبژێرت ژ ئەنجامێ هەبوونا وێ خوەئامادەکرنا پێشەکی ل دەف هندەک کەسا ژ هندەکێن دیتر کارا ترە یا تێککار کرن دگەل ڕەوشێن گەفلێکرنێ د دەمێ قەیرانا دا و ب وان سەربورێن عومبارکری کار ل وان دهێتەکرن لەورا تێکچوون لدەف وان پەیدادبت
و ل گۆری تێورا هانز سیلی هوکارێن ڤشارێ سێ هۆکارن ئەوژی:
1_ فاکتەرێن ڤشارا جەستەیی:
وەکی ڕوودانێن نەخوەش، ڕوودان و ئێشن لەشی…
2_ فاکتەڕێن ڤشارا دەروونی:
وەکی ،نیگەرانی ،هەلچوون، ترس، ب جۆرێن خوەڤە،وەستیانا هزرێ.
3_ فاکتەرێن فشارا جڤاکی:
هەڤڕکیێن پیشەیی و پەیوەندییێن جفاکییێن خراب ڤەدەر ی.
دشیان دایە جەندین تەکنیك و ستراتیجییەتێن جودا بکاربینن ژبو بەرهنگارییا فشاران ژ وانا:
*ستراتیجییەتا ئەرێنی…
ئەوە یا کۆ مرۆڤـ بکاردئینت داکو بچتە دناڤـ قەیرانێ دا و ژ شوونوارێن وێ دەرباز و قورتال بیت، ئەو ژی ب رێکا ئالاڤێن ئەرێنی، وەکی ئەڤێ خارێ.
1_ شلوڤەکرنا لوژیکی بو رەشا ڤشار دەر پشتی تێگەهشتنێ و خوەبەر هەڤکرنەکا مێشکی بۆ رێکخستنا وێ.
2_ دووبارە هەلسەنگاندنا ئەرێنی بۆ رەوشێ ، تاك پێکۆلێ دکت ب زانینێ رەوشێ ژ جهـ ڕاکت ،دووبارە ئاڤاکرنا وێ ب ڕێکەکا ئەرێنی دگەل پێکولێن بەردەوام بۆ قائیلبوونا کەتوارێ هەر وەکی ئەو لێ.
3_ بکارئینانا ئالاڤێ جارەسەرکرنا ئارێشەیان و بەرهنگارییا قەیرانێ ب شێوەیەکێ ئێکسەر.
ئاستێن ڤشارێن دەروونی…
ٲ_گڤاشتنا دەروونی یا خراب: ئەف جورێ گڤاشتنا دەروونی زێدەدبت ل سەر تاکی دەما پێدڤیاتییێن وێ بەردەوام زێدەدبن.
ب_گڤاشتنا دەروونی یا سرۆشتی: ئەڤە پێدڤی ب خوەگونجاندنەکا نوی یە، بۆ نموونە؛ دایکبوونا زارۆکەکێ.
ت_گفاشتنا دەروونی یا زێدە: ئەڤە ژی ژ ئەگەرێ کۆمبوونا ڕوودانا لسەر تاکی دیار دبت.
پ_گڤاشتنا دەروونی یا نزم: دەمێ مرۆڤـ توش دبتێ هەست ب بێزاری و کێمبوونا هەفرکییێ دکت.
نیشانێن فشارێن دەروونی…
_نیشانێن دەروونی….وەك ئالوزی و تێکچوون و تورەبوون و تێکچوونا خەوێ و دیتنا خەونێن نەخوش و ocd و خەموکی و وەستیانا لەشی و هزری.
_نیشانێن زانستی…دبیت تەرکیز لاواز ببیت، هاش خو نەمان، ژبیرچوون، نیگەرانی د بریاردانێ دا باوەری بخۆنەبوون یان ڕێز لخۆ نەگرتن.ونا دەماران، ئێسانا سینگی و زکی و مل و پشتێ و قەبزبوون یان زکچوون لێ
_نیشانێن لەشی و ئەندامی….عێلنجی و سەرئێشا بەردەوام، بەرزبوونا فشارا خۆینێ، خوهدان، رەقبودانێن بلەز یێن دلی.
_تێکچوونا رەفتاران: گەلەك جگارە کێشان، یان زێدە ڤەخوارنا چایێ قەقوێ یان خراب بکارئینانا دەرمانێن خەوێ یان یێن هوشبەر، نەشێت خو کونترۆل بکەت لسەر رەفتارێن شەرێ یان توندوتیژیێ.
نیشانێن فشارێن دەروونی…
_نیشانێن دەروونی….وەك ئالوزی و تێکچوون و تورەبوون و تێکچوونا خەوێ و دیتنا خەونێن نەخوش و ocd و خەموکی و وەستیانا لەشی و هزری.
_نیشانێن زانستی….دبیت تەرکیز لاواز ببیت، هاش خو نەمان، ژبیرچوون، نیگەرانی د بریاردانێ دا باوەری بخۆنەبوون یان ڕێز لخۆ نەگرتن.
_نیشانێن لەشی و ئەندامی…عێلنجی و سەرئێشا بەردەوام، بەرزبوونا فشارا خۆینێ، خوهدان، رەقبوونا دەماران، ئێسانا سینگی و زکی و مل و پشتێ و قەبزبوون یان زکچوون لێدانێن بلەز یێن دلی.
_تێکچوونا رەفتاران: گەلەك جگارە کێشان، یان زێدە ڤەخوارنا چایێ قەقوێ یان خراب بکارئینانا دەرمانێن خەوێ یان یێن هوشبەر ، نەشێت خو کونترۆل بکەت لسەر رەفتارێن شەرێ یان توندوتیژیێ.
